خوانچه عقد یکی از نمادهایی سنتی ایرانی است که تا کنون پابرجا مانده است و نماد شروع یک زندگی جدید و تعالی بخش است. در گذشته تهیه سفره عقد به عهده خانواده داماد بوده است ولی اکنون در تالارها و محضرها موجود است و عروس، داماد و میهمانانشان بر سر سفره عقد می­نشینند و به خطبه عقد گوش فرا می­دهند. هر یک از اجزای سفر عقد معنایی خاص دارد که در این مطلب به آن می­پردازیم.

خوانچه عقد

سفره عقد یکی از سنت­های قدیمی ایرانی است و هنوز خانواده­های ایرانی به گرمی از این سنت استقبال می­کنند. خوانچه عقد در واژه نامه­ دهخدا اینگونه تعریف شده:” واژۀ خنچه همان خوانچه است، به معانی «سفرۀ کوچک» و «میز کوچک». طَبَق کوچکی که در روی آن نان سنگکی نهند و بر آن با اسپند و دانه­های مُلوّن اشکالی ترسیم و کلماتی نویسند و در عروسی­ها محض شگون در کنار سفره عقد قرار دهند.”

اجزای سفره عقد

پارچه­ای از جنس ساتن یا مخمل سوزن دوزی شده که بسیار زیبا به نظر می­رسد را به عنوان سفره عقد انتخاب می­کنند؛ سپس سفره را روی زمین پهن می­کنند و خوانچه عقد را روی آن قرار می­­دهند. این اجزا شامل قرآن کریم، جانماز ترمه، آینه و شمعدان، ظرفی از آب، نان و سبزی خوردن، گل و شیرینی و نبات، فندق، گردو و بادام است که هرکدام به زیبایی تزیین می­شود.

قرآن

یکی از مهم­ترین اجزای مورد نیاز سفره عقد، قرآن است که عموماً آن را رو به روی آینه و بالای جانماز قرار می­دهند. قرآن نشانه­ای از طلب ایمان و همچنین برکت الهی است و مهر تائیدی از جانب خداوند برای شروع وصلت محسوب می­شود.

جانماز

جانماز را رو به روی آینه پهن می­کنند و روی آن مهر و تسبیح قرار می­دهند و معمولا از جانمازهایی با پارچه­ی مخمل سوزن دوزی شده یا ترمه برای خوانچه عقد استفاده می­کنند. این­ها همگی نشان از پای بندی روح زوج به اصول دین بوده و برای زوج خوش­یمن است.

آینه و شمعدان

آینه نماد پاکی، زلالی و صافی است؛ در سفره عقد روبه­روی عروس و داماد قرار می­گیرد تا آن­ها بتواند یک­دیگر را ببینند و دل­های­شان مانند آینه صاف و زلال شود. شمعدان­ها در دو طرف آینه قرار می­گیرد و نماد روشنی است.

گل

سبد گل که در سفره عقد قرار می­گیرد نشان از طراوت و شادابی و زندگی شاد دارد و برای تزیین سفره در جای جای سفره می­توان از گل­های زیبا استفاده کرد.

عسل

یکی از رسم­های زیبا قرار دادن جامی از عسل با تزیینات زیبا روی سفره عقد است که پس از جاری شدن خطبه عقد در اختیار عروس و داماد قرار می­گیرد و زوج در دهان یکدیگر عسل می­گذارند و عسل خود نماد شیرین کامی است.

آب و نان

آب نماد روشنی، زلالی و پاکی و صداقت است؛ و همچنین همیشه خوانچه عقد مربوط به نان و سبزی یکی از مهم­ترین آیتم­های سفره عقد بوده که نماد رزق، روزی و برکت برای زندگی جدیدی که در حال شروع شدن است.

ظرف فندق، گردو و بادام

ظرفی شامل فندق، گردو بادام بر روی سفره عقد قرار می­گیرد که نشان روزی پر برکت برای عروس و داماد است و برخی عقیده دارند درخت گردو عمری طولانی دارد و خود نماد عمری طولانی برای عروس و داماد است.

تخم ­مرغ

از گذشته تا کنون یک خوانچه عقد به تخم­مرغ اختصاص دارد. تخم مرغ نماد تولد و تداوم نسل است و به نیت تولد و تداوم نسل زن و مرد در سفره قرار می­گیرد.

نقل، سکه و مروارید

ظرفی از مخلوط نقل، سکه و مروارید در سفره عقد قرار می­گیرد که نقل­ها در آن نشان شیرین کامی و سکه­ها نماد افزایش روزی برای عروس و داماد است.

جمع ­بندی

در مراسم عقد و عروسی همیشه یکی از دغدغه­های اصلی، برگزاری هرچه بهتر و کامل­تره این مراسمات برای خانواده­ی عروس و داماد است و سفره عقد یک جز جدایی­ناپذیر از مراسم عقد است. داشتن خوانچه عقد شکیل و با تزیینات زیبا و کامل همیشه یک ملاک مهم برای عروس خانم­ها در انتخاب سفره­ی عقد بوده است. حتی افرادی که دوست دارند مراسمات خود را به شکل ساده برگزار کنند، برای جاری شدن صیغه عقد، پشت این سفره می­نشینند و این بیانگر این است که در سنت ایرانی این سفره نماد برکت، اعتقاد و صداقت است.

مقالات مرتبط 

نکاتی که در هنگام خرید و فروش تجهیزات تالاری باید به آنها توجه داشته باشید

اهمیت تاج گل برای عروسی